ಜಿ ಎನ್ ದೇವಿ : ಭಾರತದ ಭಾಷಾ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ದಾಖಲೆ ಮಾಡುವದು

ಅದೇ ಸಮಯ ನಾಯಕರು ಹಿಂದಿಯನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಭಾಷೆ ಎಂದು ಮೇಲೇರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. 

ಜಿ ಎನ್ ದೇವಿ ಅವರ ಭಾಷಾ ಸಂಶೋಧನೆಯು  ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ, ಹಿಮಾಲಯದಿಂದ ಹಿಡಿದು, (ಅಲ್ಲಿನ  ಚಳಿ ತನ್ನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಭಾವಿಸಿದ್ದರು!), ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಬೆಟ್ಟದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರೆಗೆ ಅವರನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ದಿದೆ.  ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆಯು ತಮ್ಮದೇ  ವಿಶ್ವ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನೆ ಮಾಡಿದೆ

ಸಮೀರ್ ಯಾಸಿರ್ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ

 ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್ |       ಧಾರವಾಡ |       ಜೂನ್ 11, 2022 

ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಗಣೇಶ್ ದೇವಿ ಅವರು ಮೇ 18, 2022 ರಂದು ಭಾರತದ ತೇಜ್‌ಗಢ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ಆದಿವಾಸಿ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ಬುಡಕಟ್ಟು ಹಕ್ಕುಗಳ ಕುರಿತು ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ದೇವಿ ಅವರು ಭಾರತದ ನೂರಾರು ವಿಭಿನ್ನ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲು ಹಲವು ದಶಕಗಳನ್ನು ಕಳೆದಿದ್ದಾರೆ. ಮುಂದಿನ ಯೋಜನೆ:  ಭಾರತದ 12,000 ವರ್ಷಗಳ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಬರೆಯುವದು. ಇದು  ‘ಹಿಂದೂ-ಮೊದಲ’ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಧರ್ಮಾಂಧತೆಯನ್ನು ಹರಡುವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ  ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಕಲಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ, (ಸೌಮ್ಯ ಖಂಡೇಲ್ವಾಲ್ / ದಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್)

ಇದೊ೦ದು ಬೃಹತ್ ಕಾರ್ಯ: 3,500 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಭಾಷಾ ತಜ್ಞರು, ಶಿಕ್ಷಣ ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಉತ್ಸಾಹಿ ಹವ್ಯಾಸಿಗಳ ತಂಡವನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವುದು. ಇದರ ಗುರಿ :   ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುವ ಭಾಷಾ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ದೇಶವಾದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ವಿಭಿನ್ನ ಭಾಷೆಗಳು ಇನ್ನೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವದು. 

ಗಣೇಶ್ ನಾರಾಯಣ ದೇವಿ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಯುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ    1971 ರ  ಭಾರತೀಯ ಭಾಷಾ ಜನಗಣತಿಯ ವರದಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯರು ಮಾತಾಡುವ ೧೦೮ ಮಾತೃ  ಭಾಷೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ‘ ೧೦೯ - ಎಲ್ಲಾ ಇತರರು’ ಎ೦ದು ಬರೆದದ್ದನ್ನು ಕ೦ಡ೦ದಿನಿ೦ದ ಈ ಪ್ರಶ್ನೆ ಅವರ ಗೀಳಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರೀಮಿಯಂ ಕಥೆಗಳು >>

"'ಎಲ್ಲಾ ಇತರರು'  ಏನಿರ ಬಹುದು ಎಂದು ನಾನು ವಿಚಾರಗೊ೦ಡೆನು," ಎ೦ದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು.

ಇದು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು: ಅವರ ತಂಡದ ಸಮೀಕ್ಷೆ, ಬಹುಶಃ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇದುವರೆಗಿನ ಅತ್ಯಂತ ಸಮಗ್ರವಾದ ಈ ತರದ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ. ಅದು , ದೇಶದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ 780 ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಸಂಶೋಧಿಸಿದೆ, ಇನ್ನೂ ನೂರಾರು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಉಳಿದಿವೆ.

ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನವು 22 ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿಮಾಡಿದೆ ಮತ್ತು 2011 ರಲ್ಲಿನ ಕೊನೆಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಜನಗಣತಿಯು 10,000 ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ಮಾತನಾಡುವ 121 "ಪ್ರಮುಖ" ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಹೆಸರಿಸಿದೆ.

ದೇವಿ ಅವರು ಕ್ರಮೇಣ ಪಾಂಡಿತ್ಯಪೂರ್ಣ ಸಂಪುಟಗಳ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತಿರುವ ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರ ಸರ್ಕಾರ ತನ್ನ ವಿಶಾಲವಾದ ‘ಹಿಂದೂ-ಪ್ರಥಮ’ ದೃಷ್ಟಿಯ ಭಾಗವಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಹಿ೦ದಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತಿರುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೊರಬರುತ್ತಿವೆ. 

 ತಮ್ಮ  ಭಾಷಾ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತಿರುವ೦ತೆಯೇ, ದೇವಿ ಅವರು ಹೊಸದೊ೦ದು  ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದಾರೆ.  ಇದು ಬಹುಶಃ ಭಾರತದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ: ದೇಶದ ಸುದೀರ್ಘ ಇತಿಹಾಸ.

ಅವರ "ದಿ ಒರಿಜಿನ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಸಿವಿಲೈಸೇಶನ್ ಅಂಡ್ ಹಿಸ್ಟರೀಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ" - (“The Origins of Indian Civilization and Histories of India” - “ಭಾರತೀಯ  ನಾಗರಿಕತೆಗಳ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸಗಳು”) ಸುಮಾರು 12,000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಕಳೆದ ಹಿಮಯುಗದ ಅಂತ್ಯದಿಂದ ಪ್ರರ೦ಭಿಸಿ ಇಡೀ ಉಪಖಂಡದ ಪಥವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವರು ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತದ 80 ಇತಿಹಾಸಕಾರರನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಡಳಿತಗಾರರಿಗೆ ಸೇರಿದ  ಭಾಗಗಳನ್ನು ತೊಡೆದು ಹಾಕುವುದು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳಗಳ ಮುಸ್ಲಿಂ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ಸೇರಿದಂತೆ ಇತಿಹಾಸ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಪುನಃ ಬರೆಯುವ ಭಾರತದ ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷದ ಅಭಿಯಾನಕ್ಕೆ ಮರುಜೋಡಣೆಯಾಗಿ  ಈ ಮಹತ್ವಾಕಾ೦ಕ್ಷೆಯ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ.  "ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಮತಾಂಧತೆಯನ್ನು ಹರಡಲು ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಕಲಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ" ಎಂದು ದೇವಿ ಹೇಳಿದರು. "ಯಾರಾದರೂ ಆಡಳಿತ ವರ್ಗದ ಮುಖಕ್ಕೆ  ಕನ್ನಡಿ ತೋರಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ."

ಭಾರತದ ಭಾಷೆಗಳು,    ಮತ್ತು ಅದರ ನಾಗರೀಕತೆಯ ಆಗಮನ ಮತ್ತು ಅದು ಅನುಸರಿಸಿದ  ಪಥದ ಬಗೆಗಿನ ಅವರ   ಬಲವಾದ ಭಾವನೆಗಳು,  ದೀರ್ಘ ಕಾಲದಿಂದ ತುಳಿತಕ್ಕೊಳಗಾದ ಆದಿವಾಸಿಗಳ ಅಥವಾ "ಮೂಲ ಜನರ" ಭಾರತದ ವಿಶಾಲ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯೊಂದಿಗೆ ಅವರ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮುಖವಾಗಿದೆ.

ಆದಿವಾಸಿ ಎಂಬುದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳಜನ್ಯ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಒಂದು  ವ್ಯಾಪಕ ಹೊದಿಕೆಯ  ಪದವಾಗಿದೆ. ೧೦ ಕೋಟಿಗಳಿಗಿ೦ತ  ಹೆಚ್ಚಿನ ಇವರ  ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಜನಾಂಗೀಯತೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಭಾಷಾ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಂಡ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊ೦ದಿದೆ. 

ಈ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಈಗಾಗಲೇ ಸತ್ತುಹೋಗಿವೆ ಅಥವಾ ವೇಗವಾಗಿ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುತ್ತಿವೆ. ಮತ್ತು ಒಂದು ಭಾಷೆ ಅಳಿದು ಹೋದಾಗ,  ಕಳೆದುಹೋಗುವದು  ಪದಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ.

ಭಾರತದ ತೇಜ್‌ಗಢ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಗಣೇಶ್ ದೇವಿಯ ಆದಿವಾಸಿ ಅಕಾಡೆಮಿ ಇರಿಸಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾಕೃತಿಗಳು (ಸೌಮ್ಯ ಖಂಡೇಲ್‌ವಾಲ್/ದಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್)

ಭಾಷೆಯು ಒಂದು ಸಮುದಾಯವು ತನ್ನ ಸಮಯ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳದ ಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ವಿಧಾನ  ಎಂದು ದೇವಿ ಹೇಳಿದರು. ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಇನ್ನೊಂದನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಜನರು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಈ ವಿಶಿಷ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಅದರೊಂದಿಗೆ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳ ಬಹುದು. 

"ಜಗತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೃಶ್ಯವಾಗಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಭಾಷೆ ಅದನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಟ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. "ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಅನನ್ಯ ವಿಶ್ವ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ."

ಹಲವು ದಶಕಗಳಿಂದ, ೧೯೪೭ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತ೦ತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದ ನ೦ತರ ಭಾರತವು ೩೦೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಭಾಷೆಗಳನ್ನುಕಳೆದುಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ದೇವಿ ಹೇಳಿದರು. ಮಾತನಾಡುವವರ ಸಂಖ್ಯೆ 10,000 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುವ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹಲವು ಭಾಷೆಗಳು ಸ೦ದಿಸಿವೆ. .

ಯಾವುದೇ ಸರ್ಕಾರಿ ನಿಧಿಯನ್ನು ಪಡೆಯದ  ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಸುಮಾರು  ೧೦೦ ಸಂಪುಟಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುವ ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆಯ  ೫೦ ಗ್ರ೦ಥಗಳು ಈಗಲೇ  ಪ್ರಕಟವಾಗಿವೆ.  ಪುಸ್ತಕಗಳು ಭಾಷೆಯ ಇತಿಹಾಸ, ಹಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಕಥೆಗಳ ಮಾದರಿಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಪದಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುತ್ತವೆ. ದೇವಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಉಳಿತಾಯದಿಂದ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು; ಟಾಟಾ ಟ್ರಸ್ಟ್ಸ್, ಭಾರತೀಯ ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆ, ಸುಮಾರು ೭೦ ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದೆ.

ಭಾಷಾ ಸಂಶೋಧನೆಯು  ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ, ಹಿಮಾಲಯದಿಂದ ಹಿಡಿದು, (ಅಲ್ಲಿನ  ಚಳಿ ತನ್ನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಭಾವಿಸಿದ್ದರು!), ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಬೆಟ್ಟದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರೆಗೆ ಅವರನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ದಿದೆ.  ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆಯು ತಮ್ಮದೇ  ವಿಶ್ವ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನೆ ಮಾಡಿದೆ

“ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವಾಗ ಅಲೆಮಾರಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳ ಬಂಜಾರ ಸಮುದಾಯದಿಂದ, ಅವರು ನನಗೆ ನೀಡುವ ಉಡುಗೊರೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಾನು ಅವರನ್ನು ಗೌರವಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅವರು ಒತ್ತಾಯಿದರು.....ಹುರಿದ ಮೇಕೆಯ ಕಿವಿಯನ್ನು ತಿನ್ನಲು ಅತಿಥಿಯನ್ನು ಕೇಳುವ ಮೂಲಕ ಅವರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಗೌರವವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ದಶಕಗಳಿಂದ ಸಸ್ಯಾಹಾರಿಯಾಗಿದ್ದರೂ ನಾನು ಅದನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು.”

ದೇವಿ 1950 ರಲ್ಲಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯದ ಭೋರ್ ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು 10 ವರ್ಷದವರಾಗಿದ್ದಾಗ, ಅವರ ತಂದೆ ದಿವಾಳಿಯಾದರು, ಅವರ ಮಗ 15 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಅವಶ್ಯವಾಯಿತು..

ಇತರ ಉದ್ಯೋಗಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಅವರು ಕರಾವಳಿ ರಾಜ್ಯವಾದ ಗೋವಾದಲ್ಲಿ ಗಣಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು  ಎಂದು ಅವರು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷೆಯ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರತಿದಿನ ೩೦೦ ಪುಟಗಳ ಇ೦ಗ್ಲಿಷ್ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನುಓದುತ್ತಿದ್ದರು. 

ಅವರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿ ಮೂಲಪ್ರವರ್ತಕರಾದ ಶ್ರೀ ಅರಬಿಂದೋ ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ತಮ್ಮ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪ್ರಬಂಧವನ್ನು ಬರೆದರು.

ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ 16 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಕಲಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವರು 1996 ರಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಗುಜರಾತ್ ರಾಜ್ಯದ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿರುವ ಹಳ್ಳಿಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಆದಿವಾಸಿ ಅಕಾಡೆಮಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಇದು ಬಹುಭಾಷಾ ಶಾಲೆ, ಆರೋಗ್ಯ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಬುಡಕಟ್ಟು ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲಾತಿಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಾದ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ 60,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪುಸ್ತಕಗಳ ಗ್ರಂಥಾಲಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ದೇವಿ ಅವರು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದ ಕಾರಣಗಳಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲ ಸಕ್ರಿಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಧರ್ಮದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ಜಾತ್ಯತೀತ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ನಷ್ಟ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎ೦ದು ವಿಮರ್ಶಕರು ಹೇಳುವ ಹೊಸ ಪೌರತ್ವ ಕಾನೂನಿನ ವಿರುದ್ಧ ಹಲವಾರು ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿದ್ದಾರೆ

ಅವರ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಭಾರತದ ಭಾಷೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸವು ಇವುಗಳೇ ಅವರ ಜೀವನದ ಕೆಲಸ ವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ.

ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಭೇದನೆ ಮಾಡಲು ಉತ್ಸುಕರಾಗಿರುವ ಸಂಶೋಧಕರು ಸೇರಿದಂತೆ, ಸಂವಹನಗಳನ್ನುದೂರವಿರಿಸುವ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಮುದಾಯಗಳು ಮಾತನಾಡುವ ಡಜನ್ಗಟ್ಟಲೆ ರಹಸ್ಯ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು.

 ಕರಾವಳಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಹತ್ತಾರು  ಭಾರತೀಯ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್‌ ಭಾಷೆಯ  ರೂಪವನ್ನು ಅವರು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದ್ದಾರೆ.  ಹಿಮಾಲಯದ ರಾಜ್ಯವಾದ ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, 16 ಭಾಷೆಗಳಿವೆ, ಅವುಗಳು ಹಿಮಕ್ಕೆ 200 ಪದಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು "ಚಂದ್ರನು ಮೇಲಿರುವಾಗ ಬೀಳುವ ಹಿಮ" ಎಂಬುದಾಗಿದೆ.

ಭಾರತದ ಭಾಷೆಗಳ ಶ್ರೀಮಂತ ಜೋಡಣೆಯನ್ನು ದಾಖಲೆ  ಮಾಡುತ್ತಾ, ಸಹಸ್ರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಡೆದುಬ೦ದ೦ತೆ,  ಇದು   ಭಾರತವನ್ನು ಬಹುಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ರಾಜ್ಯವಾಗಿ ಕಾಪಾಡುವಲ್ಲಿ  ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಎ೦ದು  ದೇವಿ ಅವರಿಗೆ ಮನವರಿಕೆಯಾಗಿದೆ

ಹಾಗೆಯೇ  ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಎದುರಾಗಿ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು  ಒತ್ತಿ  ಸಮಗ್ರ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೇಳುವುದು ಕೂಡ ಅದೇ ಮಾದರಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ. 

"ಅವರು ನಾಶಪಡಿಸುತ್ತಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ನಾವು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತೇವೆ" ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. "ಇದು ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ನಾವು ಗೆಲ್ಲುತ್ತೇವೆ."

ಈ ಲೇಖನವು ಮೂಲತಃ ‘ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್‌’ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು.  ‘ಡೆಕ್ಕನ್ ಹೆರಲ್ಡ್’ ಮತ್ತು ‘ಇ೦ಡಿಯನ್ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್’ನಲ್ಲಿ ೧೩-೬-೨೦೨೨ರ೦ದು ಮರು ಪ್ರಕಟಣೆ.