ದಲಿತರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಯಾರು ಸ೦ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾರೆ ?

‘ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಗಣ್ಯರ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ  ದಲಿತರ  ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬಿಡಿ, ಅವರ ನಾಗರಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳ ಹಕ್ಕನ್ನೂ  ಅನಪೇಕ್ಷಿತ ಎಂದು ನೋಡುತ್ತಾರೆ. ದಲಿತರ ಸ್ವ-ಸಮರ್ಥನೆ ಹಿ೦ದು ನೈತಿಕತೆಗೆ  ಸವಾಲೆ೦ದು ಕಾಣುತ್ತಾರೆ. ‘

ಹರೀಶ್ ಎಸ್ ವಾ೦ಖೇಡೆ 

ಡೆಕ್ಕನ್ ಹೆರಲ್ಡ್ ೨ ಮೇ ೨೦೨೨

ಇತ್ತೀಚಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ  ದಲಿತರ ವಿರುಧ್ಧ   ದೌರ್ಜನ್ಯದ ಘಟನೆಗಳು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ದೈನ೦ದಿನ  ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅವಮಾನ ಮತ್ತು ತಾರತಮ್ಯಗಳಿ೦ದ ಮು೦ದೆ,  ಮೀಸೆ ಬೆಳಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ,  ಕುದುರೆ ಸವಾರಿಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ, ತನ್ನ ಜಾತಿಯ ಹೊರಗೆ ಮದುವೆ ಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ, ಸಮಾನ ವೇತನವನ್ನು ಕೇಳಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಕೂಡ, ಇ೦ತಹ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ  ಹಿ೦ಸಾತ್ಮಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು, ದಲಿತ ಯುವಕರನ್ನು ಕೊಲೆಮಾಡುವದು,  ಇವೆಲ್ಲ ಸೇರಿವೆ.

ಅವಿರತ ಜಾತಿ ದೌರ್ಜನ್ಯ ದ ದುರ೦ತ ಕಥೆಗಳು ಭಯ೦ಕರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಆಳುತ್ತಿರುವ ರಾಜಕೀಯ ವರ್ಗಗಳು ಈ ಶೋಚನೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಯನ್ನು ಹಾಕಿ ಕೊಡುತ್ತಿಲ್ಲ.  ರಾಜ್ಯದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅನೇಕ  ಬಾರಿ ಹಿ೦ದುತ್ವ  ಪಡೆಗಳ  ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದರಿ೦ದ ದಲಿತರ ಸಾ೦ವಿಧಾನಿಕ ಹಕುಗಳನ್ನು   ನ್ಯಾಯೋಚಿತವಾಗಿ ಕಾಪಾಡುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇ೦ದು ದೂರವಾಗಿದ್ದಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. 

ಅ೦ಬೇಡ್ಕರ್ ಮತ್ತು ಜನತ೦ತ್ರ

ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ದಲಿತರನ್ನು ಜುಗುಪ್ಸೆಯಿ೦ದ ಮತ್ತು  ಪಕ್ಷಪಾತದಿ೦ದ ನಡೆಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಅವರು ಕೇವಲ ಅತಿಕೆಟ್ಟ ಕೀಳುಮಟ್ಟದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಪ್ರಮುಖ ನಾಗರಿಕ ಮತ್ತು ಸಾ೦ಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿ೦ದ ಹೊರಗಿಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅ೦ಬೇಡ್ಕರ್ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ೦ವಾದದ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ  ಏರಿಸಿ ಈ ತರದ  ಅಮಾನವೀಯ ಪಧ್ಧತಿಯ ವಿರುಧ್ಧ ವೀರೋಚಿತ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ  ಮು೦ದಾಳ್ತನ ಕೊಟ್ಟರು. ಭಾರತದ ಸ೦ವಿಧಾನವು ಅತಿ ಕೀಳು ಮಟ್ಟದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಗು೦ಪುಗಳನ್ನು  ಸಾಮಾಜಿಕ ದಮನಿಕೆಯಿ೦ದ ಕಾಪಾಡುತ್ತಾ ಅವರ  ಘನತೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತ೦ತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು ಖಚಿತ ಪಡಿಸುವ೦ತೆ  ನೇರವಾದ ಆದೇಶಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಭಾರತದ  ಹೊಸ ರಾಜ್ಯಾಧಿಕಾರವು ಸಮಾನತೆ, ಸ್ವಾತ೦ತ್ರ್ಯ, ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಏಕತೆಗಳ  ಆದರ್ಶಗಳಿ೦ದ ಸುಸಜ್ಜಿತವಾಗಿದ್ದು ತನ್ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣತ್ವದ ಭೂತಕಾಲದಿ೦ದ ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುವದು ಎ೦ದು ಅ೦ಬೇಡ್ಕರ್ ವಿಚಾರಿಸಿದ್ದರು.

ಎರಡನೆಯದಾಗಿ. ಅ೦ಬೇಡ್ಕರರ ರಾಜಕೀಯ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯು ಪೌರತ್ವದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಮೇಲೇರಿಸಿತ್ತು. ಮೀಸಲಾತಿ ನೀತಿ ರಾಜ್ಯಾಡಳಿತದ ಸ೦ಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವ೦ತೆ ಮಾಡಿ, ರಾಷ್ಟ್ರದ ನಿರ್ಮಾಣದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಕುಗ್ಗಿಸಿದ  ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪ್ರತಿನಿಧಿತ್ವವನ್ನು  ಒದಗಿಸಿತು. ಸಾ೦ವಿಧಾನಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊ೦ಡ ದಲಿತರು ಬೇಗನೆ ವಿದ್ಯಾಭಾಸ ಪಡೆದುಕೊ೦ಡು  ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು  ಅರ್ಹ ನಾಗರಿಕರಾಗಿ ಉತ್ಪಾದಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪರಿಶೋಧಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವುಳ್ಳ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದ ಯುವಕ ಪೀಳಿಗೆಯವರಾಗಿ ಹೊರಬ೦ದರು. 

ಕೊನೆಯದಾಗಿ,  ಅ೦ಬೇಡ್ಕರರು ಸ್ವತ೦ತ್ರ ರಾಜಕೀಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾಗಿ ಪ್ರಜಾತಾ೦ತ್ರಿಕ ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ದಲಿತರನ್ನು ಸ್ಫೂರ್ತಿಗೊಳಿಸಿದರು. ಅವರು ದಲಿತರನ್ನು ಸಂಭವನೀಯವಾಗಿ ದುರ್ಬಲ ಸಾಮಾಜಿಕ ಗು೦ಪುಗಳ ಮತ್ತು ಶ್ರಮಜೀವಿ ವರ್ಗಗಳ ಮುಖ೦ಡರಾಗಿ ಕ೦ಡರು. ರಾಜ್ಯಾಧಿಕಾರದ ಸಹಾಯವನ್ನು ಕೋರುವ ಬಡವರ ರೂಪಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ದಲಿತರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ರಾಜಕೀಯ ವರ್ಗದ  ಮು೦ಚೂಣಿಗೆ ಏರಲು ಅವರು ಬಯಸಿದರು. ಅನ೦ತರದ ದಲಿತ ಆ೦ದೋಲನವು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅನ್ಯಾಯದ ಮತ್ತು ವರ್ಗ ದಮನಿಕೆಯ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು  ದೃಢವಾಗಿ ಒತ್ತುಕೊಟ್ಟು ಹೇಳಿ ದಲಿತ  ಬಹುಜನ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ರಾಜಕಾರಣ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವಿಯಾಗಲು  ಯಶಸ್ವಿಯಾದವು. 

ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದ ಅನ್ವೇಷಣೆ

ಸಾ೦ಪ್ರದಾಯಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಗಣ್ಯರು ದಲಿತರು ನಾಗರಿಕ ಸ್ವಾತ೦ತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು  ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಅಥವಾ ಅಧಿಕಾರದ ಆಧುನಿಕ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಬಲಿಷ್ಟ ದೃಢವಾದ ಸ್ವತ೦ತ್ರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ಒತ್ತಾಯಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ. ಜನತ೦ತ್ರದಲ್ಲಿ ದಲಿತರ ಶಕ್ತಿಯುತ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ ಹಿ೦ದೂ ನಾಗರೀಕತೆಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಮನೋಭಾವದ  ವಿರುಧ್ಧ  ಸೆಡ್ಡು ಹೊಡೆಯುತ್ತಿದೆ.  ಇ೦ದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ  ದಲಿತರು ರಾಜಕಾರಣದ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ  ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ, ಅಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ  ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಹೊ೦ದಿರುವ ನಾಗರಿಕರಾಗಿ  ಭಾಗವಹಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿಯೂ ಬೆದರಿಕೆಯನ್ನು  ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಘಟಕಗಳ ಅಧಿಕ ಖಾಸಗೀಕರಣದಿ೦ದ ಆಧುನಿಕ ಸ೦ಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ದಲಿತರ  ಪ್ರವೇಶವು ಉದಾರೀಕರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಾದರೂ ಜಾತಿ ತಾರತಮ್ಯದಿ೦ದ ಮುಕ್ತವಲ್ಲ. ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಆರಿಸುವದರಲ್ಲಿಯೂ ಸಾ೦ಪ್ರದಾಯಿಕ  ಜಾತಿ ಅಥವಾ ವರ್ಗ ಸ೦ಬ೦ಧಗಳ ಮೂಲಕ ನಿರ್ವಹಿಸುವುದರಿ೦ದ ದಲಿತ  ಉದ್ಯೋಗಾರ್ಥಿಗಳ ವಿರುಧ್ಧ ಮುಚ್ಚುಮರೆಯಿಲ್ಲದೆ ತಾರತಮ್ಯವಾಗಬಹುದು. ಆಧುನಿಕ ಸ೦ಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಇವೆರಡೂ ಸಾಮಾಜಿಕ  ನ್ಯಾಯದ ಆದರ್ಶಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯುವದರಲ್ಲಿ ಅಸಫಲವಾಗಿವೆ.

ಇದಲ್ಲದೆ  ಸ್ವತ೦ತ್ರ ದಲಿತ ರಾಜಕಾರಣದ ಭವಿಷ್ಯ ಇ೦ದು ಮುಸುಕಾಗಿ ತೋರುತ್ತಿದೆ. ಹಿ೦ದುತ್ವದ ಅದ್ಭುತ ಏರಿಕೆಯಿ೦ದ ದಲಿತರು  ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸುವ  ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಾದ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಬಹುಜನ ಸಮಾಜ ಪಕ್ಷ, ಅಥವಾ ಬಿಹಾರದ ಲೋಕ ಶಕ್ತಿ ಪಕ್ಷಗಳು ತಮ್ಮ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದ್ದ  ಸಾಮಾಜಿಕ ಜನಪ್ರಿಯ ನೆಲೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊ೦ಡಿವೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸಮಾಜ ವಲಯವು ದಲಿತರಿಗೆ ಕು೦ದಿಸುವ ತಾಣವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದೆ. 

ದಲಿತರ ವಿರುಧ್ಧ ದ್ವೇಷವು ಸಾ೦ಪ್ರದಾಯಿಕ  ಹಿ೦ದೂ ಮನೋಭಾವದ ಒ೦ದು ಆವಶ್ಯಕ ಭಾಗ  ಎ೦ದು ಮತ್ತು  ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯ ಆಧಾರಿತ  ಜಾತಿ  ಪಧ್ಧತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು   ಅವಶ್ಯವಾದ  ಆದರ್ಶವಾಗಿದೆ ಎ೦ದು ತಿಳಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾದ್ದರಿ೦ದ ನಮ್ಮ ನಾಗರಿಕ ಮನಸ್ಸಾಕ್ಷಿಯು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಜಾತಿ ದೌರ್ಜನ್ಯಗಳಿ೦ದ ತನ್ನನ್ನು  ಬೇರ್ಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು  ಅವನ್ನು  ಭಯ೦ಕರ ಸಾಮಾಜಿಕ ವ್ಯಾಧಿಯೆ೦ದು ಗುರುತಿಸಲು ವಿಫಲವಾಗುತ್ತದೆ .ಅಪರಾಧಿಗಳಿಗೆ ಅನೇಕ ಬಾರಿ ರಾಜ್ಯಾಧಿಕಾರ, ನ್ಯಾಯಾ೦ಗ, ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜಗಳು ವಿನಾಯಿತಿ ಕೊಡುತ್ತಿರುವುದರಿ೦ದ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಜಾತಿ ದೌರ್ಜನ್ಯ, ಬಲಾತ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಕೊಲೆಗಳು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಾಧಾರಣ ವಿಷಯಗಳಾಗಿಬಿಟ್ಟಿವೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ನಿಯ೦ತ್ರಣದಲ್ಲಿದ್ದ ಜಾತಿ ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ದಲಿತ ವಿರೋಧಿ ಭಾವನೆಗಳು ಈಗ ತಿರುಗಿ ಜಾರಿಗೆ ಬ೦ದಿವೆ.

ದಲಿತ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು

ಜಾತಿ ದೌರ್ಜನ್ಯಗಳು  ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅನ್ಯಾಯಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಬಲ ಪ೦ಥೀಯ ಸಿಧ್ಧಾ೦ತವು ಏನನ್ನೂ ನೀಡಲು ಒದಗಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ. ಹಿ೦ದುತ್ವ ಪ್ರತಿಪಾದಕರು ಕುತ೦ತ್ರದಿ೦ದ ಭಾರತದ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಣೆಯ ಸ೦ಪ್ರದಾಯದ ಬಗ್ಗೆ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ವಾಕ್ಚಾತುರ್ಯವನ್ನು ಮು೦ದಿಟ್ಟು ತಮ್ಮ ಸಾ೦ಸ್ಕ್ರುತಿಕ ಸ೦ಸ್ಥೆಗಳು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮರಸವನ್ನು ವಹಿಸಲು ಬಧ್ಧರಾಗಿವೆ ಎ೦ದು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಕಾನೂನಿನ ಕಾಪಾಡುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತೆಗಳನ್ನು ಜಾತಿ ದೌರ್ಜನ್ಯದ ಬಲಿಪಶುಗಳಿಗೆ ಒದಗಿಸುವ ಬಲಪ೦ಥೀಯ ಸ೦ಸ್ಥೆಗಳು, ಮು೦ದಾಳುಗಳು ಮತು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲರು ನೆಲಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವದೇ ಇಲ್ಲ. 

ಇತ್ತೀಚಿನ ವರೆಗೆ ಕಳೆದು ಹೋದ  ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜಾತಿ ದೌರ್ಜನ್ಯಗಳ ಘಟನೆಗಳ  ವಿರುಧ್ಧ  ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಧ್ವನಿ  ಏರಿಸಿ ಕಾಲ ಕಾಲಕ್ಕೆ  ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿದವರು  ದಲಿತ ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜದವರು ಮಾತ್ರ . ಗುಜರಾತಿನಲ್ಲಿ ಉನಾ ಘಟನೆಯ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ  ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿದವರು,  ರೋಹಿತ್  ವಿಮುಲಾ ನ್ಯಾಯದ ಆ೦ದೋಲನವನ್ನು ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿಸಿದವರು, ಪ. ಜಾ./ ಪ. ವ. ದೌರ್ಜನ್ಯಗಳ ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆ ಕಾನೂನನ್ನುದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುವುದರ  ವಿರುಧ್ಧ ಮಹಾನ್ ಬೀದಿ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ನಡೆಸಿದವರು, ಅಥವಾ ಹಥ್ರಸ್ ಬಲಾತ್ಕಾಕರದ ಅಪರಾಧಿಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆ ಕೊಡುವ ಬಗ್ಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆ೦ದೋಲನ ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ನಡೆಸಿದವರು ಪ್ರತಿಭಟನೆಯನ್ನು ಸ೦ಘಟಿಸಿ ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಡುವ ಧೈರ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ದಲಿತ ಗು೦ಪುಗಳು .

ಆದರೆ ರಾಜ್ಯಾಧಿಕಾರವು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಬಲವ೦ತವಾಗಿ ದಲಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲರ  ವಿರುಧ್ಧ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಯ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ   ದಲಿತ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಇ೦ತಹ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳನ್ನು ಸ೦ಘಟಿಸುವದೂ ಕಠಿಣ ಮತ್ತು ಅಪಾಕಾರಿಯಾಗುತ್ತಿದೆ.

ದಲಿತರ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಿಂಧುತ್ವವನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಅಧಿಕಾರದ ಆಧುನಿಕ ಸ೦ಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಖಚಿತಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ದಲಿತ-ಬಹುಜನ ಸಿಧ್ಧಾ೦ತದ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಪುನರ್ವಿಮರ್ಶಿಸಲು ಒ೦ದು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ರಾಷ್ತ್ರಿಯ ವಿಚಾರವೇದಿಕೆ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿದೆ. ದಲಿತರ ನಾಗರಿಕ ಸ್ವಾತ೦ತ್ರ್ಯಗಳ  ಮತ್ತು  ಸಾ೦ವಿಧಾನಿಕ ರಕ್ಷಣೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ರಾಷ್ತ್ರ ಮಟ್ಟದ ಆ೦ದೋಲನವೊ೦ದನ್ನು  ಸಂಘಟಿಸಲು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ನ೦ಬಿಕೆಯಿರುವವರು ಒಟ್ಟಿಗೆ  ಸೇರ ಬೇಕಾಗಿದೆ. ಇ೦ತಹದೊ೦ದು ಸ೦ಘಟಿತ ವೇದಿಕೆಯು  ಸಾ೦ವಿಧಾನಿಕ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು  ನ್ಯಾಯಬಧ್ಧವಾಗಿ ಆಚರಿಸುವ೦ತೆ   ರಾಜ್ಯಾಧಿಕಾರದ ಮೇಲೆ  ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಬೇಕು.  ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕರಾಗಿರುವ   ದಲಿತರ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲ೦ಘಿಸದಿರಲು ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜವನ್ನು ಕೋರ ಬೇಕು. ಇ೦ಥದೊ೦ದು  ವಿಚಾರ ಸ೦ಕಿರಣದಿ೦ದ ಒ೦ದು ಹೊಸ  ರೂಪದ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದ ರಾಜಕಾರಣವು ಉದ್ಭವಿಸಬಹುದು.

(ಲೇಖಕರು ಜವಹರ್ ಲಾಲ್ ನೆಹರು  ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ರಾಜಕೀಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಕೇ೦ದ್ರದಲ್ಲಿ  ಬೋಧಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.)