ಸ೦ಪರ್ಕ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಯಾವದು ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ - ಹಿಂದಿ ಅಥವಾ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ?
ಜಾಸ್ಮಿನ್ ನಿಹಲಾನಿ ವಿಘ್ನೇಶ್ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ಶ್ರೀನಿವಾಸನ್ ರಮಣಿ
‘ದಿ ಹಿ೦ದು’ ಏಪ್ರಿಲ್ 15, 2022
ಹಿ೦ದಿಗಿ೦ತ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷೆ ಸ೦ಪರ್ಕ ಭಾಷೆಯಾಗಲು ಬಲವಾದ ವಾದಗಳಿವೆ ಎಂದು ವಲಸೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯಂಕಗಳ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ
35 ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (UTs) ಕೇವಲ 12 ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ (UTs) ನಿವಾಸಿಗಳು ಹಿಂದಿಯನ್ನುಸಂವಹನಕ್ಕಾಗಿ ಮೊದಲ ಭಾಷೆ ಎ೦ದು ಆಯಿಕೆ ಮಾಡಿದರು(ಜನಗಣತಿ 2011). ಆದರೆ ಒಂದು ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಇದೆ. "ಹಿಂದಿ" ಎಂಬುದು ಭೋಜ್‌ಪುರಿ, ರಾಜಸ್ಥಾನಿ, ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢಿ ಸೇರಿದಂತೆ 56 ಭಾಷೆಗಳನ್ನು (ಮಾತೃಭಾಷೆಗಳು) ಒಳಗೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಅಗಲವಾಗಿ ಆವರಿಸುವ ‘ಛತ್ರಿ’ ಪದವಾಗಿದೆ. 43% ಭಾರತೀಯರು "ಹಿಂದಿ" ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಕೇವಲ 26% ಜನರು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಮಾತೃಭಾಷೆಯಾಗಿ ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ.
ಈ ವಾಸ್ತವಿಕತೆ ಹಿಂದಿಯನ್ನು ಸ೦ಪರ್ಕ ಭಾಷೆ (‘ಲಿಂಕ್’) ಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆಯೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಕೇಳುತ್ತದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಸಚಿವ ಅಮಿತ್ ಶಾ ಅವರು ರಾಜ್ಯಗಳ ನಾಗರಿಕರು ಪರಸ್ಪರ ಸಂವಹನ ನಡೆಸುವಾಗ, ಅವರು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಗೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ “ಭಾರತದ ಭಾಷೆ” ಹಿಂದಿ ಯಲ್ಲಿ ಸಂವಹನ ನಡೆಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುವ ಸಂದರ್ಭ ಇದು. ಇದು ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ಟೀಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಕರ್ನಾಟಕ ಪ್ರದೇಶ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡಿಕೆ ಶಿವಕುಮಾರ್, ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಿಂದಾಗಿ ಬೆಂಗಳೂರು ಭಾರತದ ಮಾಹಿತಿ ತ೦ತ್ರಜ್ಞಾನದ (ಐ.ಟಿ.) ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದೆ ಎ೦ದರು.
ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಗೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಹಿಂದಿಯನ್ನು ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತರಿಂದ ಮಾತನಾಡುವ ಕಾರಣ ಮು೦ದಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಲು ಬಳಸಿದ ವಾದವು, ಅದು ಬಹುಮತದ ವಾದವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಸಮರ್ಥಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ನಾವು ಒಂದು ಉಪಯುಕ್ತತೆಯ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ: ನಾಗರಿಕರು ಉತ್ತಮ ಜೀವನವನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿರುವಾಗ ಅವರಿಗೆ ಯಾವ ಭಾಷೆ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿಯಾಗಿದೆ - ಹಿಂದಿ ಅಥವಾ ಇಂಗ್ಲಿಷ್? ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡುವವರು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಕಲಿಯುವುದರಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆಯೇ ಅಥವಾ ಅವರ “ಪ್ರಯೋಜನಕ್ಕಾಗಿ” ಹಿಂದಿಯೇತರ ಮಾತನಾಡುವ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೇಲೆ ಹಿಂದಿಯನ್ನು ಹೇರಬೇಕೇ?
ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಮಾನವ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯಂಕದ (HDI) ಹೋಲಿಕೆಯು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮಾತನಾಡುವವರನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಲಿನಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ HDI ಅ೦ಕಗಳನ್ನು (ಪಟ್ಟಿ - 1) ಹೊಂದಿವೆ ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡುವವರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಲನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಾಜ್ಯಗಳು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ HDI ಅ೦ಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ (ಪಟ್ಟಿ - 2) ಇದರರ್ಥ ಉನ್ನತ ಜೀವನ ಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮಾತನಾಡುವವರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಲು ಇವುಗಳ ನಡುವೆ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವಿದೆ.
ಇದು ವಲಸೆ-ಸಂಬಂಧಿತ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡುವ ರಾಜ್ಯಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರು ಉತ್ತಮ ಜೀವನೋಪಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡದ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. 2017 ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ, ಕಾಯ್ದಿರಿಸದ (ಸಾಮಾನ್ಯ) ಕಂಪಾರ್ಟ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದ ರೈಲ್ವೆ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಕೆಲಸಕ್ಕೆ-ಸಂಬಂಧಿತ ವಲಸೆಯನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಬದಲಿಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. "ಈ ವರ್ಗದ ಪ್ರಯಾಣವು ಕೆಲಸ-ಸಂಬಂಧಿತ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವ ಕಡಿಮೆ ಹಣ ಸೌಕರ್ಯದ ಜನರಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ" ಎಂದು ವರದಿ ವಾದಿಸಿದೆ. 2011 ಮತ್ತು 2016 ರ ನಡುವೆ ಅಂತಹ ತೊ೦ಬತ್ತು ಲಕ್ಷ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಚಲನೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ 200 ಕಿಮೀಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಭೂಪಟ - 4 ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸನ್ 2015-16 ರಲ್ಲಿ ನಿವ್ವಳ ಪ್ರಯಾಣಿಕ ಹರಿವಿನ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ತಮಿಳುನಾಡು, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಗುಜರಾತ್, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ಕರ್ನಾಟಕ, ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ದೆಹಲಿಯಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನಿವ್ವಳ ಒಳ ವಲಸೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಬೇರೆ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಹೋದವರಿಗಿಂತ ಈ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಬಂದವರ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಿತ್ತು. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಬಿಹಾರ, ಜಾರ್ಖಂಡ್, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ, ರಾಜಸ್ಥಾನ, ಉತ್ತರಾಖಂಡ, ಹರಿಯಾಣ, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿವ್ವಳ ಹೊರ ವಲಸೆ ದಾಖಲಾಗಿದೆ.
ಭೂಪಟ - 3 ರೊಂದಿಗೆ ಇದನ್ನು ಹೊಂದಿಸುವುದು ನಿವ್ವಳ ಹೊರ ವಲಸೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡುವವರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಲನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ನಿವ್ವಳ ಒಳ ವಲಸೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಕಡಿಮೆ ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆ. ಅಪವಾದವೆಂದರೆ ಕೇರಳ, ಒಡಿಶಾ ಮತ್ತು ಒಂದು ಮಟ್ಟಿಗೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ. ಭೂಪಟ - 3 ಹಿಂದಿಯನ್ನು ಮಾತೃಭಾಷೆಯಾಗಿ ಮಾತನಾಡುವವರನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅದನ್ನು ಎರಡನೇ ಅಥವಾ ಮೂರನೇ ಭಾಷೆಯ ಆದ್ಯತೆಯ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದವರನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ (‘ಹಿಂದಿ’ಯು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಳಗೊಳ್ಳುವ ಪದ).
2011 ರ ಜನಗಣತಿಯ ದತ್ತಾಂಶದ (ಕೋಷ್ಟಕ - 5) ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯು ಹಿಂದಿ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಿವ್ವಳ ವಲಸೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಕನಿಷ್ಠ 50% ಹಿಂದಿಯನ್ನು ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿನ ಒಳಹರಿವಿಗಿಂತ ವಲಸೆ ಹೊರಹರಿವು ಹೆಚ್ಚಿರುವುದನ್ನು ಇದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಹಿಂದಿಯೇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ನಿವ್ವಳ ಒಳ ವಲಸೆ ಧನಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ. ಕೆಲಸ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಡಿದ ವಲಸೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ವಲಸೆಗಳೂ ಈ ಮಾಪನದಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ.
ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಹಿಂದಿ-ಮಾತನಾಡುವ ರಾಜ್ಯಗಳಿಂದ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರು ಹಿಂದಿಯೇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದ ಮಾನವ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯ೦ಕ (ಎಚ್‌ಡಿಐ) ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಲು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮಾತನಾಡುವವರ ಸ೦ಖ್ಯೆಗಳ ನಡುವೆ ಬಲವಾದ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಸೂಚಿಸುವಂತೆ ತೋರುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಹಿಂದಿಗಿಂತ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಗೆ ಸ೦ಪರ್ಕ ಭಾಷೆಯಾಗಲು ಇದು ಬಲವಾದ ಕಾರಣವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಪಟ್ಟಿ ೧ : ಇ೦ಗ್ಲಿಷ್ ಮಾತನಾಡುವವರ ಪ್ರತಿಶತ (SHARE OF PERSONS WHO SPEAK ENGLISH -ಸಮತಲ ಅಕ್ಷ ) ವನ್ನು ಮಾನವಾಭಿವೃಧ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯ೦ಕ (HDI - ಲಂಬ ಅಕ್ಷ) ಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಚುಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡದಾದಷ್ಟೂ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮಾತನಾಡುವವರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಲನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಾಜ್ಯಗಳು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾನವಾಭಿವೃಧ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯ೦ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು
ಪಟ್ಟಿ ೨: ಮಾನವಾಭಿವೃಧ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯ೦ಕ ಅಂಕ (HDI - ಲಂಬ ಅಕ್ಷ ) ಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡುವವರ ರಾಜ್ಯವಾರು ಪಾಲನ್ನು (SHARE OF PERSONS WHO SPEAK HINDI -ಸಮತಲ ಅಕ್ಷ) ಈ ಪಟವು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಚುಕ್ಕೆಗಳ ಗಾತ್ರವು ರಾಜ್ಯದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡುವವರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಲನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಾಜ್ಯಗಳು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕಳಪೆ ಮಾನವಾಭಿವೃಧ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯ೦ಕ ಅಂಕ ಹೊಂದಿದ್ದವು
ಭೂಪಟ ೩ : ನಕ್ಷೆಯು ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡುವವರ % ಅನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. (ಮಾತೃಭಾಷೆ ಅಥವಾ ಆದ್ಯತೆಯ ಭಾಷೆ)
ಭೂಪಟ - ೪: ರೇಲ್ವೇ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ (ಕಾಯ್ದಿರಿಕೆ ಇಲ್ಲದ)ಸ೦ಖ್ಯೆ ಸನ್ ೨೦೧೫೦೧೬ ರಲ್ಲಿ. ಬೂದು ಬಣ್ಣಗಳು ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿವ್ವಳ ಹೊರ ಹರಿವು (OUTFLOW) ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.
ಹಳದಿ ಕಿತ್ತಳೆ ಬಣ್ಣಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳಹರಿವು (INFLOW) ಹೊಂದಿರುವ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಕೋಷ್ಟಕ 5 : ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಹಿ೦ದಿಯೇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ವಲಸೆಯಲ್ಲಿ ನಿವ್ವಳವನ್ನು ಕೋಷ್ಟಕವು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಧನಾತ್ಮಕ ಮೌಲ್ಯವು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬಂದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ನಿರ್ಗಮಿಸಿದವರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದರು ಎ೦ದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಕಾಮೆಂಟ್‌ಗಳು
ಕಾಮೆಂಟ್‌ ಪೋಸ್ಟ್‌ ಮಾಡಿ