ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಚಾರ ನಿಧಿ

ತ್ರಿಲೋಚನ  ಶಾಸ್ತ್ರಿ

ದಿ ಹಿ೦ದು ಜನವರಿ 12, 2022 10:58 IST

ಮತಗಳ ಹಿಂದೆ ಹಣ: 2019 ರಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣಾ ಬಾಂಡ್ ವಿತರಣೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಂಸದರು ಪ್ರತಿಭಟನೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.  

ರಾಜಕೀಯ ಘಟಕಗಳು ಮತ ಕೇಳಲು  ಮತ್ತು ಪ್ರಚಾರಕ್ಕಾಗಿ ಹಣವನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ? ಚುನಾವಣಾ ನಿಧಿಸಂಗ್ರಹದ ನಿಯಮಗಳೇನು?

ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗಿನ ಕಥೆ: ಹಲವಾರು ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಬರುತ್ತಿರುವಾಗ, ಒಂದು ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಇತರರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಮನ ಬೇಕಾಗಬಹುದು. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರಿ ಹಣದಿಂದ ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಅಂದಾಜುಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯು ಕೇವಲ ಒಂದು ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕೋಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಬಹುದು. ಪ್ರಚಾರಗಳು, ನಾಯಕರು, ಗಣ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು  ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮದ ಪ್ರಸಾರದ ಗದ್ದಲದಲ್ಲಿ ಮತದಾರರು ಈ ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯವನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುತ್ತಾರೆ.

GIST

ಮತದಾರನಿಗೆ ಈ ವಿಷಯ ಏಕೆ ಮುಖ್ಯ?

ಮತದಾರರು ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು, ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಮತ್ತು ನಾಯಕರಿಗೆ ಮತ ಹಾಕುವದು ಇದರಿಂದ ಅವರು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ತಲುಪಿಸುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುವ ಉದ್ದೆಶದಿ೦ದ.  ಚುನಾವಣಾ ನಿಧಿಯನ್ನು ಇತರ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಪಡೆದರೆ, ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಮತದಾರರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು  ಹಣವನ್ನು ನೀಡುವವರಿಗೆ ಬದ್ಧರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಮತದಾರರಿಗಿಂತ ದಾನಿಗಳಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಶ್ರೀಮಂತ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯು ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಹಣ ಹೂಡಿದರೂ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಗಿ೦ತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ  ಮಾಡಿದ ಹೂಡಿಕೆಯನ್ನು ಮರುಪಡೆಯುವದರ ಮೇಲೆ ಗಮನಹರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಚಾರ ನಿಧಿಯ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಚುನಾವಣಾ ಸುಧಾರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ. ಅಮೆರಿಕ, ಯುರೊಪ್ಯ   ಮುಂತಾದ ಹಲವಾರು ದೇಶಗಳು ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡುವುದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆಯೇ?

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಯಾವುದೇ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸರ್ಕಾರ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಘೋಷಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದು ವೇಳೆ ಮಾಡಿದರೂ ಅದು ಅವರಿಗಾಗಿ ಎಂಬ ಸಂದೇಶ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಸದಾ ಇರುತ್ತದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ನಾಟಕೀಯ ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಕೃಷಿ ಕಾನೂನುಗಳು.   ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ, ರಸ್ತೆಗಳು, SEZಗಳು (ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯಗಳು), ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್‌ ಸ೦ಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತೇಜನಗಳ ಕುರಿತು ಇತರ ಹಲವು ನಿರ್ಧಾರಗಳು ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಅರಿವಿಗೆ ಬರುವದಿಲ್ಲ.  ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ೨೦೧೯-೨೦ಯಲ್ಲಿ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ಮತ್ತು ಸುಂಕ ಮತ್ತು ತೆರಿಗೆಗಳಲ್ಲಿನ ಕಡಿತದ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ರೂ  ೨.೨೪ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ನಷ್ಟವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸರ್ಕಾರಿ ಬಜೆಟ್ ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. ಇದು ಮತದಾರರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವೆಚ್ಚಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಯಾವುದೇ ಹಣದ ಅವಶ್ಯಕತೆ  ತಿಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸರ್ಕಾರ ಕಳೆದು ಕೊಂಡ ಆದಾಯದಲ್ಲಿ ಒಂದಷ್ಟು ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯಬಹುದಾದರೆ, ಸರ್ಕಾರದ ವೆಚ್ಚದ ಮಾದರಿಯೇ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. MNREGA (ಗ್ರಾಮೀಣ ದುಡಿಮೆ ಖಾತರಿ ಯೋಜನೆ) ಯಂತಹ ಅನೇಕರು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಮತ್ತು ಇತರರು ವಿರೋಧಿಸುವ  ಯೋಜನೆಗಳ ಬಜೆಟ್ ಹಂಚಿಕೆಯು  ರೂ ೭೫,೦೦೦ ಕೋಟಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿತ್ತು.

ಇದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರಗಳೇನು?

ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಸರ್ಕಾರದ ಆಯೋಗಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಸುದೀರ್ಘವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅನುಭವದಿಂದಲೂ ಕಲಿಯುವುದು ಬಹಳಷ್ಟಿದೆ. ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಗಗಳ ಪರಿಹಾರಗಳಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದು ಎಲ್ಲಾ ಚುನಾವಣಾ ನಿಧಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿಸುವುದು ಇದರಿಂದ ಮತದಾರರು ಯಾರಿಗೆ ಯಾರು ಹಣ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತಾರೆ. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ ಖಾಸಗಿ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳು ಚುನಾವಣೆಗಳು ಅಥವಾ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಮೇಲೆ ಅನಗತ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವುದನ್ನು ತಡೆಯುವುದು. ನಿಧಿ ಒದಗಿಸುವದನ್ನು ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸುವ ನಿಯಮಗಳ ಗೊ೦ಚಲಿನಿಂದ ಇದನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೂರನೆಯದಾಗಿ, ಉತ್ತಮ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು, ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಹಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪಕ್ಷಗಳು ಸಹ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವುದು ಮತ್ತು   ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಕಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಸಮಾನಗೊಳಿಸುವದು.  ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನು ತನ್ನ ತೆರಿಗೆಯ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಭಾಗವನ್ನು ಚುನಾವಣಾ ನಿಧಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿಸುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾನೆ. ಇದನ್ನು ಅವನ ಅಥವಾ ಅವಳ ಒಪ್ಪಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಚುನಾವಣಾ ನಿಧಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಭಾರತದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಏನು?

ಇದು ಇನ್ನೂ ಸರಿಯಾದ ಕಾನೂನಿನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯವಲ್ಲ. ಎಲೆಕ್ಟೋರಲ್ ಬಾಂಡ್ಸ್ - ಚುನಾವಣಾ ನಿಧಿ ದೇಣಿಗೆ ಪತ್ರ - ಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತ೦ದ ನ೦ತರ ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಉಳಿದಿಲ್ಲ. ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಯಾರು ಹಣ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದು ಈಗ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ತಿಳಿಯಲಾಗುವದಿಲ್ಲ. ಕೇಂದ್ರ ಮಾಹಿತಿ ಆಯೋಗದ (ಸಿಐಸಿ) ತೀರ್ಪಿನ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಎಲ್ಲಾ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಮಾಹಿತಿ ಹಕ್ಕಿನೊಂದಿಗೆ ಬರುವ ಪಾರದರ್ಶಕತೆಗೆ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಸಲ್ಲಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿವೆ. ನಿಧಿ ಕೊಡುಗೆಯ ಮೇಲಿನ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಸಹ ಸರಿಯಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಗಳಿಸುವ ಲಾಭದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಎಷ್ಟು ಹಣವನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಮಿತಿ ಇತ್ತು. ಆ ಮೇಲಿನ ಮಿತಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಗಿದೆ. ಸಮತಟ್ಟಾದ ಮೈದಾನದತ್ತ ಸಾಗುವ  ಪ್ರಯತ್ನ ನಡೆದಿಲ್ಲ. ಇಂದು  ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗ ಮತ್ತು ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ವರದಿ ಮಾಡಿದಂತೆ, 90% ನಿಧಿಗಳು ಕೇವಲ ಒಂದು ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಇದು ಸಮತಟ್ಟಾದ ಮೈದಾನಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. ಚುನಾವಣಾ ನಿಧಿಯ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯವೆಂದರೆ ಚುನಾವಣಾ ಬಾಂಡ್‌ಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ  ಕೆಲವು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿ ದಾವೆಗಳನ್ನು (ಪಿಐಎಲ್) ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ಹ೦ತವನ್ನುದಾಟಿದೆ. . ಕೋರ್ಟಿಗೆ ಮನವಿ ಮಾಡಲಾಗಿರುವುದು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ತಮ್ಮ ಹಣವನ್ನು ಎಲ್ಲಿಂದ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಮತದಾರರಿಗೆ ತಿಳಿಯುವ೦ತೆ ಚುನಾವಣಾ ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪಾರದರ್ಶಕಗೊಳಿಸುವಂತೆ.  ಅಂತಹ ಮಾಹಿತಿಯು ಅಮೆರಿಕ ಮತು ಯುರೊಪಿನ ದೇಶಗಳೂ ಸೇರಿದ೦ತೆ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಆದರೆ ಸರ್ಕಾರವು ಕಾನೂನನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರಕರಣವು ಇನ್ನೂ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯವೆಂದರೆ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ. ಸಿಐಸಿ ತೀರ್ಪನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಿವೆ. ಇದನ್ನು ಈಗ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಗೊ೦ಚಲು ಪಿಐಎಲ್  (ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿ ದಾವೆ)  ಮೂಲಕ ಪ್ರಶ್ನಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆದಿಲ್ಲ. ಇಂತಹ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಎಲ್ಲ ದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಇದೆ.

ಒಬ್ಬ ನಾಗರಿಕ ಮತ್ತು ಮತದಾರನಾಗಿ ನಾನು ಏನು ಮಾಡಬಹುದು?

ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಅಗ್ರಗಣ್ಯವಾಗಿ ಮತದಾನ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಅಷ್ಟೇ ಮುಖ್ಯವಾದ ತಿಳುವಳಿಕೆಯುಳ್ಳ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದು. ಇದರರ್ಥ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ, ಹಣ, ಖರ್ಚು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಬಂಧಿತ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು.  ಹಲವು ವದಂತಿಗಳು ಹರಿದಾಡುತ್ತಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನಿಜ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸುಳ್ಳು. ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆಯೂ ಜಾಸ್ತಿ ಇದೆ. ಕಾಲ್ಪನಿಕತೆಯಿಂದ ಸತ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಅಧಿಕೃತ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳು, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಪಕ್ಷ ಬಧ್ಧತೆಯಿಲ್ಲದ  ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸ೦ಸ್ಥೆಗಳು  ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಅಂತಹ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹಂಚಿಕೊಂಡರೆ ಉಪಯುಕ್ತ.  ಹೆಚ್ಚು ಖರ್ಚು ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗೆ ಅಥವಾ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಮತ ಹಾಕುವುದನ್ನು ಬಹಳ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು. ಇದು ಮತದಾರರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಬಹುದು.

ರೂ ೧೦ ರಿಂದ ರೂ ೫೦೦ ರವರೆಗಿನ ಸಣ್ಣ ದೇಣಿಗೆಗಳೊಂದಿಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಅಥವಾ ಒಬ್ಬರ ನೆಚ್ಚಿನ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗೆ ಹಣ ನೀಡುವುದು ಮತ್ತೊಂದು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಪರಿಹಾರವಾಗಿದೆ. ಮತದಾರರಿಂದ ಹಣ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರೆ ಗೆದ್ದವರು ಜನರಿಗಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇಂತಹ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ನೂರಾರು ಪಂಚಾಯತ್ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದವು, ಅಲ್ಲಿ ಇತರ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ನೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಿ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದವರು ಇದ್ದಾರೆ. .

ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಗೆಲ್ಲುವ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗೆ ಮತದಾರರು ಹಣ ನೀಡಿದ್ದರು.

ತ್ರಿಲೋಚನ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಐಐಎಂನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು ಮತ್ತು ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ​​ಫಾರ್ ಡೆಮಾಕ್ರಟಿಕ್ ರಿಫಾರ್ಮ್ಸ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು